De laatste tijd lees ik steeds vaker over hoe er binnen de wereld van inkoop een soort kentering en bewustwording lijkt te ontstaan als het gaat om contract- & leveranciersmanagement. En dat is een positieve constatering. Maar ik schrijf natuurlijk niet voor niets over “een soort” en “lijkt”. Voor mij geldt hierin namelijk: eerst zien dan geloven. En ik zie hier helaas pindakaas nog onvoldoende van terug in de praktijk. En dan kan ik me blijven afvragen, waarom niet? Maar ik lever hier veel liever een positieve bijdrage aan, want misschien weten we gewoon niet zo goed wat er dan precies moet veranderen? Of wat een eerste stap moet zijn? In dit stuk deel ik hier een paar inzichten over, als kick-off voor 2021!
Wat is het scenario?
Als eerste is het van belang om te begrijpen in wat voor omgeving en in welke context de inkoopfunctie of het inkoopteam een rol vervult. Wat ik hier opvallend in vind, is dat dit op een of andere manier steeds compleet naar de achtergrond lijkt te verdwijnen. Terwijl die superessentieel is. Inkopers die aan het vechten zijn voor hun positie, of een totaal andere plek proberen op te eisen met ellenbogenwerk. Of zich de hele dag met alleen maar oneigenlijk werk bezighouden en klagen over hun eigen werk. Want wat betekent dit dan precies? Dit gaat erover dat op het moment dat iemand tekent bij het kruisje van zijn of haar contract, er bewust is gekozen voor een bepaalde rol in een bepaalde omgeving. Als je hierbij voor meer dan dertig procent hebt getekend op basis van extrinsieke bronnen, dan gaat het daar al fout. Als je kiest om ergens te gaan werken, dan doe je dat op basis van een vooraf vastgestelde functie, met de intentie om te allen tijde een positieve bijdrage te leveren aan de missie van jouw werkgever vanaf die positie. Dit is dan het speelveld waarbinnen jij het voor elkaar moet boksen en vanuit waar jij je honderd procent inzet.
Wat is het script dan?
En je bepaalt zelf hoe! Maar het moet wel passend zijn binnen het speelveld. Mijns inziens zijn er in basis drie rollen die een inkoper kan hebben, zijnde: kwartiermaker, verbinder en stuurman. En deze rollen vervul je doorgaans overlappend en of opvolgend aan elkaar. Echter is dit natuurlijk ook afhankelijk van het scenario. Waar zijn de functies van beleid, inkoop, contractbeheer, contractmanagement en leveranciersmanagent binnen de organisatie belegd? Dit is de onderlegger van wanneer in welke inkoopfase welk rol van toepassing is. En dit is niet iets wat je terugvindt in jouw functieprofiel of in dat van een ander. Het is dus nodig om je in deze processen en workflows te verdiepen om het goed te kunnen toepassen.
You can’t please them all
So stop trying! Als er iets is wat in de meest inkoopscenario’s ontbreekt, is het consistentie en dwarsverbanden. Een inkoper kan niets alleen. Dit betekent niet dat je steeds in de houding hoeft te springen als er iemand met zijn vingers knipt. Als je wilt dat er binnen de lijntjes wordt gekleurd, begint het gewoon bij jezelf. En dat klinkt misschien duf, maar maak het vooral niet spannender dan het is. Want kennelijk hebben we al moeite met het borgen van de basis. En ik heb het al vaker benoemd, je kunt pas een volgende stap maken als de stappen daarvoor voor minimaal tachtig procent geborgd zijn. Niet binnen team inkoop, maar binnen de gehele organisatie. En dat gaat echt niet vanzelf! Dit gaat vaak gepaard met bierkaaien en dode paarden. Maar het is geen vrijbrief, dit betekent dat er iets moet veranderen in het scenario.
Wees duidelijk, transparant en breng focus aan. Dit zorgt voor een stip aan de horizon en helpt om de weg ernaartoe helder te maken. Niet alleen voor inkoop, maar organisatiebreed.
Hoe dan?
Begin als eerste met de verbanden inzichtelijk te maken, door het te plotten op de Kraljc en het inkoopvolwassenheidsmodel, om zo te bepalen waar de rolverdeling zit. Uiteraard is de inkoopfase binnen het inkoopproces ook van belang, maar als het gaat om het scenario – het speelveld – is de onderlegger van de portefeuilleverdeling meer aan de hand. Het meest effectieve en efficiënte werkgebied in relatie tot samenwerken, cash- en workflow ontstaat met een verdeling van ongeveer tachtig procent op hefboom en maximaal twintig procent op een meer kritisch gebied.
Om inzichtelijk te maken waar welke skills het beste van toepassing zijn – die van de kwartiermaker, verbinder of stuurman – ligt dus aan hoe kritisch een bepaalde samenwerking is en in welke kwadrant het zich bevindt. En nog veel belangrijker, waar wil je dat het naartoe gaat? Wat is de stip aan de horizon en hoe wil je het gesprek over vijf jaar voeren? Dus ook waar je op moet sturen om voor tachtig procent binnen dat voorkeursgebied te komen.
Dit gezegd hebbende is het dus onzin om te zeggen dat je organisatie echt wel op niveau 3 zit. Minimaal! Als dit zo is, mag je in je handjes knijpen en was je niet al tot hier aan het lezen. Of toch wel?
Ja, dat is een beetje een strikvraag.
Want soms is het heus wel een beetje zo, soms lukt het om op een bepaald contract of zelfs een geheel pakket wel op dat niveau te komen. Maar de crux is dat er pas van een inkoopvolwassenheidsniveau gesproken kan worden, als de gehele organisatie ook op dat niveau meedraait. En dat, beste inkoop-concullega’s, is waar het speelveld pas begint.